شرح گلشن راز 9
سخن ها چون به وفق منزل افتاد درافهام خلایق مشکل افتــاد
هر یک از اولیا بنابر فیض من عندالله خود تعبیر خود را آورده است وتفاوت مشارب پیش می آید وفهم ودانش آن بر خلایق سخت می شود پس فرمود:
کسی را کاندر این معنی است حیران ضرورت می شود دانستن آن
هر چند این علوم جزء وجدانیات است وصرف تتبّع اصطلاحات ایشان نمی توان اطّلاع از حال آنان پیدا کرد، ولی معانی از الفاظ فهمیده می شوند و ممکن است که همین یادگیری الفاظ باعث تحصیل آنها در یک فرد شود.
پس عارفِ واصل که از مقام تقیید وتقلید عبور کرده و به منزل اطلاق وتحقیق رسیده است و می داند که هر یک از اولیاء الله از کجا خبر می دهند به نیابت از پیامبران مأمور ارشاد هست وطالبی را که حیرت در این معانی دارد را به حکم(و امّا بِنِعمه رَبِّک فَحدِّث)باید رفع شبهات او را بکند.
گذشته هفت وده از هفتصدسال زهجرت ناگهان در ماه شوّال
یعنی از تاریخ هجرت حضرت ختم محمدی(صلوات الله علیه) از مکّه به مدینه هفتصد وهفده سال قمری گذشته که در ماه شوّال
رسولی با هزاران لطف واحسان رسید ازخدمت اهل خراسان
رسول می تواند با مرسل مناسبت داشته باشد پس باید صاحب مظهر لطف الهی و اخلاق کریمه باشد خصوصا سفر به جهت استفسار چنین معارف وحقایقی
بزرگی کاندرآنجا هست مشهور به اقسام هنر چون چشمه ی نور
این فرستاده از خراسان به اقسام فضایل نسبی وحسبی برخوردار بود وچون آفتاب عالم تاب بوددر شهرت.
مشهور این است که مراد امیر سیدحسینی است.
همه اهل خراسان از کِه و مِه دراین عصر از همه گفتند او بِه
بیان بزرگی ایشان در بین کوچک وبزرگ اهل خراسان یا به سن یا به منصب ومرتبه یا به فضل وکمال است یا اینکه بزرگی نسبت به جمیع اهل عالم است چون خراسان اقلیم چهارم است واعدل اقالیم است.
نوشته نامه ای در باب معنی فرستاده بر ارباب معنی
نامه ای که در باب معارف ومعانی عیانی و وجدانی است به نظم نوشته و پیش ارباب معانی که اهل کمالند فرستاده لیکن این ارسال نامه به جهت امتحان نبوده چون عادت خودنمایان مغرور است بلکه جهت ارسال این است که عارف کامل جواب این سوالات را بدهد وهر کس به اندازه ی قابلیت خود از آن محظوظ شود.
در آن جا مشکلی چند از عبارت ز مشکل های ارباب اشارت
این نامه مشتمل بود بر مشکل های اولیاالله که صاحب مشاهدات متنوعه اند و هرکدام به منزلی که رسیده اند مشاهداتی کرده اند واز شهود خود به نوعی تعبیر کرده اند و عبارت مشکلی چند از عبارت به معانی مختلفه برنمی گردد بلکه اختلافات در عبارات و الفاظ است.